9 مرحله واردات کالا از چین به ایران
چین با جمعیتی بیش از ۱.۴ میلیارد نفر و یک اقتصاد فوق‌العاده پویا، بزرگ‌ترین صادرکننده جهان است. از اسباب‌بازی‌های ۱ دلاری گرفته تا ماشین‌آلات صنعتی چندصد هزار دلاری، همه‌چیز در این کشور تولید می‌شود.
طبق گزارش گمرک ایران در سال ۲۰۲۴
- حجم مبادلات ایران و چین ۱۴ میلیارد دلار بوده.
- بیش از ۶۰ درصد این رقم مربوط به واردات کالا بوده.
- پرتقاضاترین کالاها: تجهیزات برقی، لوازم خانگی، پوشاک، لوازم جانبی موبایل و قطعات خودرو
این اعداد نشان می‌دهند که واردات کالا از چین نه‌تنها یک تجارت پایدار است، بلکه می‌تواند سودآورترین انتخاب برای بسیاری از کسب‌وکارها باشد، به شرطی که مسیر درست را بلد باشید.
گام اول) بررسی پیش‌نیازهای قانونی
برای واردات رسمی به کارت بازرگانی نیاز دارید.
کد اقتصادی
گواهی عدم سوءپیشینه
ثبت‌نام در نظام مالیاتی
سند مالکیت یا اجاره محل کسب
این سامانه مسیر دریافت مجوز، ثبت سفارش، و تخصیص ارز را مدیریت می‌کند.
آشنایی با لیست کالاهای مجاز، مشروط و ممنوع
اطلاع از تعرفه گمرکی کالا (HS Code)
گام دوم) انتخاب کالا و تحلیل بازار
انتخاب اشتباه کالا می‌تواند کل تجارت را نابود کند.
چطور انتخاب کنیم؟
- بررسی نیاز بازار داخلی (با پرس‌وجو از عمده‌فروشان و فروشگاه‌ها)
- مقایسه قیمت در بازار ایران و چین
- ارزیابی حجم تقاضا و بدیل‌های داخلی
گام سوم) پیدا کردن تأمین‌کننده معتبر
بازدید مستقیم از کارخانه‌ها و نمایشگاه کانتون فیر (Canton Fair) در شهر گوانگجو، بزرگ‌ترین مزیتش این است که کیفیت کار را از نزدیک می‌بینید.
-
روش دوم: استفاده از پلتفرم‌های آنلاین
Alibaba.com: برای معاملات بین‌المللی
1688.com: قیمت داخلی چین (به واسطه نیاز دارد)
Made-in-China.com: پروفایل کارخانه‌ها و محصولات
نکات پیش از عقد قرارداد:
- درخواست نمونه محصول
- بررسی سابقه فروشنده
- استفاده از Trade Assurance یا ضمانت پلتفرم
برای شروع فرآیند واردات، اولین و حیاتی‌ترین گام، انتخاب تأمین‌کننده یا تولیدکننده‌ای است که بتواند کیفیت و حجم مورد نیاز شما را با قیمت رقابتی ارائه دهد. این مرحله نیازمند تحقیق عمیق آنلاین و آفلاین است.
Alibaba.com: بزرگ‌ترین پلتفرم B2B برای خریدهای بین‌المللی. تأکید بر استفاده از فروشندگان دارای گواهینامه Gold Supplier و Trade Assurance الزامی است.
Made-in-China.com: این پلتفرم اغلب تولیدکنندگان صنعتی و ماشین‌آلات را بهتر پوشش می‌دهد.
1688.com: پلتفرم داخلی چین که قیمت‌های بسیار پایین‌تری دارد، اما نیاز به دانش زبان چینی و یک نماینده مطمئن در چین برای انجام معاملات و بازرسی دارد.
نمایشگاه‌ها: Canton Fair (نمایشگاه کانتون) در گوانگژو، مهم‌ترین رویداد برای ملاقات حضوری و بررسی خط تولید در نیمه اول و دوم سال شمسی است.
-
فرآیند اعتبارسنجی تامین‌کننده
پس از یافتن چند کاندید، باید اصالت آن‌ها را تأیید کرد:
بررسی گواهی ثبت تجاری: استعلام از سایت‌های رسمی مانند QCC (Qichacha) یا Tianyancha برای مشاهده وضعیت قانونی شرکت، تاریخ تأسیس، میزان سرمایه ثبت‌شده و هرگونه پرونده حقوقی باز.
بررسی سابقه صادرات: استعلام غیرمستقیم در مورد سابقه صادرات آن‌ها به بازارهای مشابه ایران.
ارتباط اولیه: اطمینان از پاسخگویی سریع و حرفه‌ای تیم فروش آن‌ها و توانایی برقراری ارتباط موثر به زبان انگلیسی.
✅ نکته کاربردی: در تجارت با چین، شرکت‌های جعلی اینترنتی و فروشندگانی که تنها دلال هستند و تولیدکننده نیستند، یکی از بزرگ‌ترین خطرات محسوب می‌شوند. همیشه به‌دنبال تأمین‌کنندگانی باشید که مالکیت کارخانه یا حداقل قرارداد انحصاری بلندمدت با کارخانه دارند.
گام چهارم) مذاکره و عقد قرارداد
- یک قرارداد خوب باید سه چیز را شفاف کند:
- مشخصات دقیق کالا (مدل، سایز، رنگ، کیفیت)
- شرایط حمل و تحویل (FOB، CIF و غیره)
- بند خسارت و حل اختلاف
پس از تثبیت قیمت و کیفیت نمونه، باید یک قرارداد رسمی و الزام‌آور تنظیم شود. این قرارداد باید منافع خریدار ایرانی را در برابر ریسک‌های بین‌المللی پوشش دهد.
شناسنامه کامل کالا: شامل نام دقیق، مدل، رنگ، مشخصات فنی، و مهم‌تر از همه کد HS (Harmonized System Code) دقیق برای تسهیل فرآیند ترخیص.
مبلغ و ارز معامله: تعیین واحد پولی (یوان، دلار یا یورو)
زمان‌بندی تولید و تحویل: تعیین دقیق تاریخ شروع تولید و تاریخ آماده‌سازی کالا برای حمل (Ready Date)
بند جریمه تأخیر (Penalty Clause): تعیین درصدی از مبلغ کل قرارداد که در صورت تأخیر فروشنده در ارسال، از کل مبلغ کسر خواهد شد.
بند تضمین کیفیت و ادعای خسارت (Claim Clause): مشخص کردن درصد مجاز نقص فنی (مثلاً کمتر از ۲٪) و روش جبران خسارت برای کالاهای معیوب (بازگشت وجه یا ارسال مجدد)
بیمه و مسئولیت حمل: تعیین دقیق اینکه مسئولیت بیمه بر عهده کیست (بر اساس اینکوترمز انتخاب‌شده)
امنیت قرارداد: توصیه می‌شود قرارداد در دو نسخه، یکی به زبان انگلیسی و دیگری به زبان چینی (توسط مترجم رسمی) تهیه شود، زیرا دادگاه‌های چین عموماً قراردادهای چینی را ملاک عمل قرار می‌دهند.
گام پنجم) روش‌های پرداخت امن
- اعتبار اسنادی (L/C): مطمئن‌ترین ولی زمان‌بر.
- TT Transfer: سریع ولی نیاز به اعتماد متقابل دارد.
- Paypal یا پرداخت واسطه‌ای: در صورت امکان، امن و سریع.
گام ششم) انتخاب روش حمل‌ونقل
گام هفتم) ثبت سفارش و مجوزها
ثبت کالا در سامانه جامع تجارت
گرفتن مجوزهای لازم (بهداشت، استاندارد، انرژی)
بارکدگذاری برای کالاهای خاص
گام هشتم) ترخیص کالا در ایران
مراحل اصلی ترخیص:
- ارائه اسناد (بارنامه، فاکتور خرید)
- اظهارنامه گمرکی
- پرداخت حقوق و عوارض
- بازرسی کالا
- صدور پروانه ترخیص
این مرحله شامل انجام تمامی تشریفات قانونی در سازمان‌های مربوطه ایرانی است و اغلب زمان‌برترین بخش فرآیند به شمار می‌رود.
ثبت سفارش (Import Registration): پیش از حرکت کشتی، باید ثبت سفارش واردات کالا در سامانه جامع تجارت وزارت صمت انجام شود.
تأمین مجوزها: اخذ مجوزهای تخصصی مورد نیاز کالا (مانند استاندارد اجباری، مجوز بهداشت، سازمان انرژی اتمی یا وزارت نیرو) قبل از اظهار کالا به گمرک.
اظهار کالا: ترخیص‌کار رسمی، اسناد حمل (بارنامه، فاکتور، گواهی مبدأ) را در سامانه EPL گمرک اظهار می‌کند.
ارزیابی و تعیین تعرفه: کارشناس گمرک تعرفه و ارزش کالا را بررسی می‌کند.
پرداخت حقوق و عوارض: پرداخت حقوق ورودی (بر اساس ارزش CIF و کد تعرفه)، مالیات بر ارزش افزوده و سایر عوارض قانونی.
صدور پروانه ترخیص: پس از تکمیل بررسی‌ها و اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های همجوار، پروانه گمرکی صادر شده و مجوز خروج کالا صادر می‌شود.
نقش ترخیص‌کار: یک ترخیص‌کار باتجربه می‌تواند از بروز اختلاف نظر در مورد کد تعرفه یا ارزش‌گذاری کالا جلوگیری کرده و زمان ترخیص را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
گام نهم) تحویل و توزیع
- بررسی سلامت محموله
- ذخیره‌سازی یا توزیع در بازار
- ثبت موجودی و مدیریت فروش
- اشتباهات رایج واردکنندگان تازه‌کار
- خرید کالا بدون بررسی کیفیت
- بی‌توجهی به قرارداد و شرایط حمل
- نادیده گرفتن هزینه‌های پنهان (انبارداری، بیمه)
- انتخاب کالاهای ممنوع یا کم‌تقاضا
دریافت نمونه و کنترل کیفیت اولیه
قبل از متعهد شدن به سفارش چند صد هزار دلاری، دریافت و تأیید نمونه کالا ضروری است تا کیفیت فیزیکی و عملکردی محصول با انتظارات مطابقت داشته باشد.
-
فرآیند نمونه‌گیری و ارزیابی
درخواست نمونه (Sample Request): درخواست نمونه‌های استاندارد و در صورت امکان، نمونه از یک خط تولید آزمایشی.
بررسی فنی: مقایسه نمونه با مشخصات فنی دقیق (Specifications) که از ابتدا ارائه داده‌اید (ابعاد، مواد اولیه، تحمل خطا و کارایی).
آزمایشات تخصصی: برای کالاهای نیازمند مجوز (مانند تجهیزات پزشکی، الکترونیکی یا مواد شیمیایی)، نمونه باید در آزمایشگاه‌های معتبر داخلی یا تحت نظارت شرکت‌های بازرسی بین‌المللی مانند SGS یا BV مورد آزمایش قرار گیرد.
تأیید نمونه مرجع: پس از تأیید، نمونه فیزیکی باید به‌عنوان "نمونه مرجع قرارداد" نگهداری شود تا در بازرسی پیش از حمل (مرحله پنجم) مورد استفاده قرار گیرد.
✅ نکته مهم: هزینه نمونه‌ها معمولا توسط واردکننده پرداخت می‌شود و در صورت نهایی شدن سفارش، اغلب از مبلغ فاکتور کسر می‌گردد. هرگز بدون تأیید نمونه، به تولید انبوه اعتماد نکنید.
نکات طلایی موفقیت در واردات از چین
برای تضمین موفقیت در این مسیر رقابتی، باید مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه و استراتژیک انجام شود:
هرگز به یک تأمین‌کننده اکتفا نکنید و همیشه از طریق مراجع رسمی، اصالت شرکت‌های چینی را قبل از واریز اولین مبلغ بررسی کنید.
نمونه تأییدشده را با قید نام تجاری و قرارداد، فیزیکی نگهداری کنید.
-
انتخاب اینکوترمز هوشمندانه
اگر تجربه کمی در ترخیص دارید، CIF یا DDP را در اولویت قرار دهید تا ریسک‌های لجستیکی در ایران کاهش یابد.
با توجه به طولانی بودن زمان حمل دریایی، ثبت سفارش باید حداقل ۴ تا ۵ ماه قبل از نیاز بازار نهایی انجام شود.
همکاری با یک ترخیص‌کار مورد اعتماد که در زمینه کد تعرفه کالای شما تخصص دارد، ضروری است.
حتما علاوه بر بیمه کشتیرانی، بیمه داخلی تا انبار را نیز فعال کنید.
هر مکاتبه، هر واریزی و هر تأییدیه را ایمیل یا مکتوب نگه دارید.
-
توجه به تحریم‌ها و مقررات ارزی
همواره آخرین بخشنامه‌های بانک مرکزی و وزارت صمت در خصوص واردات از مناطق خاص (مانند چین) را پیگیری کنید.
از سفارش بیش از ظرفیت انبار یا بازار در یک نوبت جلوگیری کنید (Overstocking)
کلیه هزینه‌ها را بر اساس اسناد رسمی ثبت کنید تا امکان استفاده از معافیت‌ها یا کاهش بدهی مالیاتی فراهم شود.